تکنولوژی آموزشی

 

تکنولوژی آموزشی,تکنولوژی اموزشی,کتاب تکنولوژی آموزشی,تعریف تکنولوژی آموزشی,تعریف تکنولوژی,مقدمات تکنولوژی آموزشی,مقاله تاثیر تکنولوژی بر یادگیری

 

 

تکنولوژی آموزشی

مقدمات تكنولوژی آموزشی

رشته علوم تربيتی

3 واحد درسی

مولف : خدیجه علی آبادی

nانتشارات دانشگاه پیام نور1382

طرح درس

تکنولوژی آموزشی

این كتاب شامل سه بخش است :

1. بخش اول : تاریخ و مفهوم تكنولوژی آموزشی
   در جهان .
2. بخش دوم : آشنایی با طراحی منظم آموزشی .

3 . بخش سوم : معرفی رسانه ها .

تکنولوژی آموزشی

اهداف کلی کتاب

آشنایی با مفهوم تكنولوژی آموزشی ،
طراحی منظم آموزشی و انواع رسانه ها .

nبخش اول:
تاریخچه و مفهوم تكنولوژی آموزشی

هدف های کلی :

آ شنایی با تكنولوژی آموزشی ،تاریخچه و مفاهیم وابسته

nهدفهای رفتاری بخش اول

v مفهوم تكنولوژی آموزشی

vتعریف تكنولوژی آموزشی

vتعریف سیستم

vسیستم برتر

vنگرش سیستمتیك

vتعریف ارتباط

vانواع مدل ارتباطی و قیاس آنها

nمفهوم تكنولوژی آموزشی

vگروهی تكنولوژی آموزشی را كار با ابزارهایی مانند انواع پروژكتورها و فیلم می‌دانند.

vدسته‌ای دیگر تصورشان از این رشته كاربرد مواد در آموزش است و می‌گویند كاربرد هر ماده‌ای در آموزش اعم از گچ یا ابزار بسیار ساده معلم ساخته تا پیچیده همه استفاده‌ از تكنولوژی در آموزش است.

 

مفهوم تكنولوژی آموزشی

vبعضی دیگر كاربرد روشها و فنون مختلف تدریس و طراحی درس را تكنولوژی آموزشی می‌دانند.

vگروهی نیز تكنولوژی آموزشی بسان معجزه ای
می پندارند كه قادر است پاسخگوی مشكلات آموزشی ناشی از فضای كم، تعداد زیاد دانش آموزان، عدم كارآیی معلمان و تعداد كم آنها باشد.

vتعداد كمی از نیز تكنولوژی آموزشی به عنوان جزئی از فلسفه حاكم بر برنامه ریزی یك كشور یاد می‌كنند.

مفهوم تكنولوژی آموزشی

دلیل این گوناگونی تصورات ذهنی از یك رشته علمی نحوه وارد شدن این رشته به سیستم آموزشی كشورها و به طور كلی تكامل مفهوم تكنولوژی آموزشی است.

مفهوم تكنولوژی آموزشی

تكنولوژی آموزشی در طی تكامل خود از چهار مرحله گذر كرده و اكنون وارد مرحله پنجم شده است :

مرحله اول- ابزار و وسایل

مرحله دوم- مواد آموزشی

مرحله سوم- نظامهای درسی

مرحله چهارم- نظامهای آموزشی

مرحله پنجم- نظامهای اجتماعی

مرحله اول- ابزار و وسایل

در سالهای 1900 شروع ساخت انواع پروژكتورها

هدف از ساختن این ابزار :  تجاری

هدف استفاده از مواد به وسیله این ابزار : سرگرمی

افراد متخصص : مهندسین الكترونیك و تكنسینها

مرحله اول- ابزار و وسایل

عدم تحقیق در رابطه با كارایی ابزار

معایب دستگاهها : نداشتن سرویس به موقع، قطعات یا فردی كه بتواند باآنها كار كند

نتیجه :  صرفا مجهز بودن به ابزارهایی چون انواع پروژكتورها، یا ضبط صوت و گرامافون نمی‌تواند پاسخگوی نیازهای آنها و مشكل گشای معضلات آموزشی باشد.

nمرحله دوم- مواد‌ آموزشی

vصاحبان صنایع به دلیل یافتن بازار تازه‌ای برای فروش تولیدات سخت افزار (ابزار) شروع به تولید نرم افزارهای (مواد) مورد نیاز مدارس كردند.

vكلاسها پر جنب و جوش شدند فیلمبردارها و فیلمسازها و عكاسها وارد میدان گردیدن و شروع به تولید مواد گردند.

vتولید فیلمهای مخصوص برای آموزش در مدارس و انتشاركتابها و نقشه‌های ویژه، كودكان

تکنولوژی آموزشی

nمرحله دوم- مواد‌ آموزشی

vپژوهشهای انجام یافته : درباره تاثیر رنگ برآموزش، اندازه تصویر و همچنین تاثیر مشخصات تصویر برای جلب توجه بیشتر بود.

vعدم تفاوت قابل ملاحظه‌ای بین آموزش سنتی وآموزشی از طریق ارائه مواد گرانقیمت

vدخالت عناصردیگری مثل معلم وشاگرد نیز درآموزش و یادگیری

nمرحله سوم- نظامهای درسی

vتوجه به نظامهای درسی

vعدم كفایت صرف داشتن ابزار و مواد برای افزایش كارآیی مدارس

vپذیرفتن ابزار و مواد را به عنوان جزیی از برنامه كار و ایجاد هماهنگی بین كلیه عناصری كه به نحوی در آموزش دخالت دارند

vاستفاده از نظریه عمومی سیستمها

vتوجه به نیازهای دقیق یادگیرندگان و تعیین دقیق اهداف

تکنولوژی آموزشی

مرحله سوم- نظامهای درسی

vقرار گرفتن وسایل و مواد همه در خدمت نظام درسی

v نگاه متخصصین به كل یادگیری و آموزش مدرسه‌ای به عنوان یك نظام

v افراد متخصص: طراحان سیستمهای‌ آموزشی
(و بیشتر انفرادی)

vتوجه به طراحی منظم تدریس (آموزشی) یا تكنولوژی آموزشی (تدریس)

vبازآموزی معلمین، تولید مواد جدید، افزودن فضاهای آموزشی، بالا بردن امكانات كتابخانه‌ها و آزمایشگاهها

مرحله سوم- نظامهای درسی

vانواع خودآموزها و آموزشهای برنامه‌ای

vپژوهشهای انجام شده :  در رابطه با ویژگیهای روانی یاد گیرنده و مشخصات محركهای آموزشی. نگرش یاد گیرنده نسبت به موضوعهای درسی مقایسه یادگیری از طریق آموزش برنامه‌ای و یا سایر انواع آموزش

vتاثیر متغیرهای دیگری بر یادگیری دانش آموزان :  خانواده ، تعداد كتابهای موجود در یك خانه

مرحله چهارم- نظامهای‌آموزشی

vآموزش افراد با توجه به نیازهای آنها در رابطه با جامعه خاص خود آنها

vتوجه هم به فردیت شخص و نیازهای او و هم به نیازهای  جامعه.

vافراد متخصص :  علاوه بر كلیه افرادی كه در مراحل اول، دوم و سوم تكنولوژی آموزشی كار می‌كردند برنامه ریزان اقتصادی، جامعه شناسان، روانشناسان، تحلیل كنندگان نظام (سیستم آنالیست‌ها)

مرحله چهارم- نظامهای‌آموزشی

قرار گرفتن امكانات در محل در اختیار یاد گیرنده ولی او خود مسئول یادگیری خود است .

vآموزش منظم :به صورت آموزش رسمی مدرسه‌ای نیست
بلكه در سطح جامعه انجام می‌گیرد.

vپژوهشها : از تكامل مفهوم تكنولوژی آموزشی خواستار پاسخگویی به سئوالهایی است از قبیل چه كسی به چه گونه‌ای  از آموزش نیاز دارد و این تصمیم باید از طرف چه كسی گرفته شود . به عنوان نمونه استفاده از ماهواره‌های مخابراتی برای تلویزیون آموزشی در كشور هند

مرحله پنجم- نظامهای اجتماعی

v  مفهوم تكنولوژی آموزشی بیشتر به عنوان فلسفه‌ای است حاكم بر كل آموزشی كه در یك كشور برای رسیدن به هدفهای رشد و توسعه انجام می‌گیرد .

v تكنولوژی آموزشی مخصوص افراد یا سازمان خاصی نیست بلكه حیطه عمل هر فرد یا سازمانی را كه برای رشد و توسعه كشورش كار می‌كند در برمی‌گیرد .

vهماهنگ كردن فعالیتهای همه سازمانهای اجرائی و آموزش بخش دولتی و خصوصی برای انجام فعالیتهای آموزشی

تکنولوژی آموزشی

مرحله پنجم- نظامهای اجتماعی

vتوجه به تكنولوژی آموزشی به عنوان یكی از عوامل در برنامه ریزی هر كشور

vتوجه كلیه نهادها و سازمانها  به آن برای اجرای برنامه‌های آموزشی خود

vبیشتر كشورها با این مراحل رو به رو بوده‌اند

تكنولوژی آموزشی در ایران

مرحله اول :

vاز سال 1306 (هـ . ش) به بعد اقدام به ایجاد آزمایشگاههای فیزیك،
شیمی و علوم زیستی

vنداشتن كادر متخصص، كمبود ابزار و مواد مورد نیاز و عدم اعتقاد به كاربرد این ابزار و روش سبب عدم موفقیت این مراكزو راكد ماندن فعالیتها

 

تكنولوژی آموزشی در ایران

v تأسیس اداره كل هنرهای زیبا در سال 1308 وزارت فرهنگ (سابق)،  كه علاوه بر نظارت بر كلیه فعالیتهای هنری، عهده دار مسئولیت استفاده از وسایل سمعی و بصری مدارس  ، ایجاد آزمایشگاههای سمعی و بصری دانشسرای مقدماتی و دانشسرای عالی  نیز بود .

تكنولوژی آموزشی در ایران. در ایران ، ابتداخریداری و نگهداری ابزار و وسایل سمعی و بصری بدون توجه به نیازها. خریداری فیلمها و مواد مورد نیاز نیز بدون توجه به فرهنگ و زبان مردم و عدم امكان ترجمه همه آنها از خارج ودر اختیار گذاردن آنها به مدارس و دانشگاهها

vراكد ماندن ابزار و هم مواد برای تدریس بدلیل عدم آشنایی معلمین با مواد و ابزار و فقدان وقت و علاقه از سوی معلمین

تكنولوژی آموزشی در ایران

مرحله دوم:

تشكیل  دفتر آموزش سمعی و بصری در وزارت فرهنگ

v اقدام به تشكیل جشنواره‌های بین المللی فیلمهای آموزشی

vخرید و نگهداری فیلمهای كاندید جایزه در این جشنواره در مراكز استانها

nتكنولوژی آموزشی در ایران

vتاسیس تلویزیون آموزشی در سال 1343 زیر نظر وزارت آموزش و پرورش

vپخش برنامه‌های درسی در زمینه فیزیك، شیمی، جبر، علوم طبیعی، زبان و دستور زبان فارسی

vتوقف پخش این برنامه ها به علت عدم تطابق وقت آن با برنامه دبیران و مدارس

vپخش مجدد در سال 1353

nتكنولوژی آموزشی در ایران

vشكست به دلیل  عدم برنامه ریزی صحیح و عدم انتشار
اطلاعات درست مربوط به زمان پخش

vتأسیس شركت صنایع آموزشی با سرمایه مشترك وزارت آموزش و پرورش و سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران
به منظور تهیه و تولید مواد آموزشی مورد نیاز كشور با در نظر گرفتن نظام آموزشی، محتوای برنامه‌های درسی و سطوح و رشته‌های مختلف تحصیلی و با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی كشور

تكنولوژی آموزشی در ایران

تکنولوژی آموزشی

مرحله سوم :

vتأسیس دوره فوق لیسانس تكنولوژی آموزشی در سال 1353

vهدف : تهیه كادر متخصص برای سرپرستی مراكز یادگیری در بیست منطقه از استانهای كشور به منظور تولید مواد مورد نیاز مدارس

vطراحی سیستمتیك آموزشی، تهیه خودآموزها، روانشناسی تربیتی و یادگیری، آمار و سنجش جزو دروس این دوره

تكنولوژی آموزشی در ایران

شروع آموزش برنامه ریزی شده یا آموزش برنامه‌ای و تولید مواد براساس آن در همین سال توسط تلویزیون آموزشی با سیستم 80 .

تکنولوژی آموزشی

تكنولوژی آموزشی در ایران

vسیستم 80 كامپیوتر بسیار ساده ای است كه مجهز به صفحه، صدا، اسلایدهای رنگی، پنج كلید و گوشی به صورت ویوور (صفحه نمایش تصویر آن شبیه صفحه دستگاه تلویزیون) است و برای آموزش خواندن به كودكان دوره آمادگی به كار گرفته شد.

vبه كمك این دستگاه نوآموز از طریق گوشی پیامهای آموزشی را دریافت و سپس با فشار دادن یك دكمه به آن پاسخ می‌دهد. اگر پاسخش صحیح بود اطلاعات بعدی به او ارائه می‌شود. در صورت غلط بودن پاسخ پیام مجددا تكرار می‌گردد. تكرار پیام تا زمانی كه نوآموز پاسخ صحیح بدهد ادامه می‌یابد

تكنولوژی آموزشی در ایران

مرحله چهارم :

vایجاد دانشگاه آزاد ایران با استفاده از روش چندرسانه‌ای  وهدفش آموزش براساس نیازهای فردی و تربیت افراد
متخصص مورد نیاز جامعه بدون دور شدن دانشجویان از محل زندگی خود در آموزش و یادگیری شركت می‌كردند

تکنولوژی آموزشی

nتكنولوژی آموزشی در ایران

vاستفاده از امكانات رادیو و تلویزیون آموزشی در رساندن پیام به یادگیرندگان. البته از سایر رسانه‌های نوشتاری، دیداری، شنیداری و شنیداری نیز بهره می‌گرفت.

v قبل از آن دانشكده مكاتبه‌ای دانشگاه سپاهیان انقلاب (بعدا ابوریحان بیرونی) نیز برای رسیدن به همین هدف برای آموزش كاركنان دولت (با تكیه بر آموزگاران) می‌كوشید. نحوه آموزش در دانشكده مكاتبه ای از طریق ارسال كتب و نوار شنیداری و گاه كلاسهای حضوری رفع اشكال بود.

تكنولوژی آموزشی در ایران

مرحله پنجم :

vمفهوم مرحله پنجم تكنولوژی آموزشی در ایران فقط به صورت مقالاتی پراكنده مورد بررسی قرار گرفته است .

vدر اكثر كشورهای جهان سوم برنامه‌ها بیشتر به صورت مقطعی اجرا می‌گردد و اجرای برنامه‌های طولانی مدت با اهداف دقیق و منسجم، به ندرت جامه عمل به خود می‌پوشند.

v

تكنولوژی آموزشی در ایران

vتكنولوژی آموزشی همیشه هدفهای اصلی خود را كه همگانی كردن آموزش و بالا بردن كیفیت آن و سطح یادگیری است ،دنبال می‌كند.  (دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه پیام نور)

 

تعریف تكنولوژی آموزشی

vواژه تكنولوژی technology از ریشه یونانی technologia به معنی برخورد سیستمتیك می‌آید.

vتكنولوژی آموزشی را از نظر لغوی : كاربرد دانش یا یافته‌های علمی برای مقاصد آموزشی، یا برخورد سیستمتیك با آموزش

تعریف تكنولوژی آموزشی

vتعریفی از تكنولوژی آموزشی كه اكنون تقریبا مورد پذیرش همه است تعریف جیمزبراون از تكنولوژی آموزشی است. براون تكنولوژی آموزشی را طراحی، اجرا، و ارزشیابی سیستمتیك تمامی فرایند یادگیری و آموزش براساس هدفهای مشخص و نتایج تحقیقات در زمینه‌های یادگیری انسانی و ارتباط و همچنین بكار گرفتن مجموعه‌ای از منابع انسانی و غیر انسانی به منظور ایجاد آموزش موثرتر می‌داند

تعریف تكنولوژی آموزشی

مطابق تعریف فوق تكنولوژی آموزشی :

v از تمام یافته‌هایی كه در زمینه یادگیری انسانی بدست آمده است بهره می‌گیرد.

v علمی كه یادگیری را مورد مطالعه قرار می‌دهد علم روانشناسی یادگیری است و علمی كه اختصاصاً یادگیری انسان را بررسی می‌كند شاخه‌ای از روانشناسی به نام روانشناسی پرورشی یا روانشناسی تربیتی است. پس تكنولوژی آموزشی از یافته‌های علم روانشناسی تربیتی بهره می‌گیرد.

به طور نمونه مقاله ای در مورد روان شناسی عمومی

تکنولوژی آموزشی

تعریف تكنولوژی آموزشی

vتكنولوژی آموزشی از نتایج پژوهشها در زمینه ارتباط نیز سود می‌جوید، تكنولوژی آموزشی هر موقعیت آموزشی را یك موقعیت ارتباطی می‌داند، سعی می‌كند كه اجزاء موجود در این موقعیت ارتباطی را شناسایی كند و موانع ارتباطی را تشخیص دهد.

vتكنولوژیست آموزشی می‌كوشد تا تمام موانع موجود بر سر راه انتقال پیام در موقعیت آموزشی را از بین ببرد و بدین طریق آموزشی موثرتر را انجام دهد .

تعریف تكنولوژی آموزشی

در تعریف جیمزبراون از تكنولوژی آموزشی :

v طرح ریزی سیستمتیك، كاربرد ماهرانه تولیدات تكنولوژی و نتایج تحقیقات روانشناسی تربیتی و ارتباط اموری اساسی می‌باشند.

v علاوه بر اینها تكنولوژی آموزشی با استفاده از منابع انسانی و غیر انسانی می‌كوشد تا با بهره گیری از همه امكانات به اهداف آموزشی برسد.

v در این تعریف از واژه‌های سیستم، فرایند آموزش و یادگیری، و ارتباط استفاده شده است .

تعریف سیستم

باناتی معنی واژه نامه‌ای معادل سیستم را چنین بیان می‌كند:

v”مجموعه‌ای از اشیاء كه به وسیله نوعی تعامل یا وابستگی متقابل و منظم وحدت یافته‌اند، یك گل ارگانیك یا سازمان یافته چون منظومه شمسی یا یك سیستم تلگراف جدید“.

تعریف سیستم

از تعریف باناتی چنین برمی‌آید :

vسیستم یا به صورت طبیعی موجود است مانند منظومه شمسی یا انسان آنها را ساخته است مانند سیستم تلگراف.

v در بعضی از سیستمها هم از سیستم طبیعی استفاده شده است و هم از سیستم انسان ساخته.

v سیستمهای انسان ساخته معمولا برای رسیدن به هدف معینی به وجود می‌آیند، پس می‌توان آنها را مجموعه سازمان یافته‌ای از اجزاء متعامل و مرتبط كه عمدا بوجود آمده تا به شكل وحدت یافته‌ای هدفهای معینی را متحقق سازد دانست.

تکنولوژی آموزشی

تعریف سیستم

مطابق این تعریف در هر سیستم اجزائی وجود دارند :

vكه به هم مربوطند و به طور دائم با یكدیگر در حال كنش متقابل یا تعامل هستند. این اجزاء محتوای سیستم هستند.

v اجزاء كارهایی را انجام می‌دهند كه به هر كدام از آن كارها یا فعالیتها فرایند گفته می‌شود.

vانجام این كارها یا فرایندها برای رسیدن به یك هدف معین است .

vاین هدف به وسیله انسان و از قبل تعیین شده است .

شكل ( 1 ـ 1 )

nتعریف سیستم

تعریف سیستم برتر

vدر هر سیستم هدف ، فرایندهای لازم یا كارهایی را كه باید انجام شوند تعیین می‌كند و فرایندها نوع اجزاء یا محتوایی را كه باید برای رسیدن به هدف به كار گرفته شوند معین می‌سازند. سیستمها در سطح وسیعتری از محیط خود عمل می‌كنند كه این سطح وسیعتر را سیستم برتر گویند. به عبارت دیگر هر سیستم جزئی از سیستم بزرگتری است. سیستم جزء را خرده سیستم و سیستم بزرگتر را سیستم برتر آن سیستم گویند.

تعریف سیستم برتر

v مثلا دبستان خرده سیستمی از نظام آموزش ابتدایی است. پس نظام آموزش ابتدایی سیستم برتر دبستان است. نظام آموزش ابتدایی در حالی كه سیستم برتر دبستان است، خود خرده سیستمی از نظام آموزش و پرورش است.

تکنولوژی آموزشی

nسیستم كلاس درس

vخرده سیستم : كلاس درس

vاجزاء : دانش آموزان معلم، تخته سیاه، كتابها، نقشه‌ها و سایر
مواد دیداری- شنیداری

vهدف : یادگیری

vفرایندها : خواندن، بحث كردن، فیلم دیدن، حل مسئله، پژوهش

nكفایت یك سیستم

v   برای اینكه یك سیستم با حداكثر كفایت خود كار كند باید كلیه اجزاء مورد نیاز خود یا اجزاء جایگزین را در اختیار داشته باشد و به جنبه‌ها یا ابعاد مختلف این اجزاء توجه كند.

nتشخیص یك سیستم

vدر ضمن هر سیستم را می‌توان به وسیله :

ü الف) منبع انرژی یا درون داد ،

ü  ب) بخشهایی كه انرژی را تغییر می‌دهند ،

ü ج) برون داد تشخیص داد.

v

nتشخیص یك سیستم

vدر سیستم كلاس :

ü الف) درون داد : دانش آموز،

ü  ب) بخشهایی كه انرژی را تغییر می‌دهند: تمام اجزاء و فرایندهایی هستند كه برای ایجاد تغییرات مطلوب در او به كار گرفته می‌شوند  ،

ü ج) برون داد تشخیص داد : دانش آموزی است كه در او تغییرات ایجاد شده است .

nآموزش

vكلیه فعالیتهای هدفمندی است كه برای ایجاد یادگیری صورت می‌گیرد. این فعالیتها می‌توانند از راه دور انجام گیرند و كنش متقابل از طریق ارتباط با مركز به وسیله تلفن یا پست یا كانال تلویزیونی یا هر طریق دیگر صورت گیرد.

v مهم این است كه فعالیتها دارای هدف مشخص هستند و برای ایجاد تغییر در رفتار یادگیرنده انجام می‌گیرند.

آموزش

vكسی كه این فعالیتها را انجام می‌دهد و می‌تواند
برنامه ریزی باشد كه كلیه جریان آموزش را به طور سیستمتیك طراحی می‌كند و طرح برنامه را برای اجرای یك آموزش كلاسی از طریق معلم یا آموزش از طریق تلویزیون برای گروه كثیری از افراد یا آموزش از طریق معلم یا آموزش از طریق تلویزیون برای گروه كثیری از  افراد یا آموزش از طریق
كامپیوتر می‌ریزد.

v گاه نیز خود معلم طرح برنامه آموزشی است.