طرح جابر

طرح جابر بن حیان ٬ نام طرحی تحقیقاتی پژوهشی است

که از حدود ۳ یا ۴ سال پیش در مدارس ابتدایی پایه اول تا ششم

در حال اجرا است. نام این طرح برگرفته از اسم کیمیاگر مشهور

ایرانی و «پدر علم شیمی»، جابر بن حیان، دانشمند قرن دوم هجری خورشیدی است.

گرچه والدین بسیاری از دانش آموزان با این طرح آشنا هستن اما جزئیات

این طرح و ضرورت شرکت دانش آموزان در

طرح جابر

هنوز برای بسیاری از این عزیزان مبهم و نامعلوم است.

طرح جابر گرچه در اصل باید بر عهده خود دانش آموزان باشد٬

اما والدین آن‌ها هم با وجود مشغله های زیاد خواه ناخواه

در این طرح سهیم هستند.

این مقاله به توضیح و ضرورت شرکت دانش آموزان در طرح جابر می‌پردازد.

طرح جابر

طرح جابر بن حیان در اصل یک رقابت علمی بین دانش آموزان دوره ابتدایی است و به پروژه های علمی دانش آموزان اختصاص دارد .هدف از برگزاری طرح جابر تربیت دانش آموزانی کارآزموده در زمینه های پژوهشی و تحقیقاتی است تا دانش اموزان از سنین پایین تر مفاهیمی مانند روش تحقیق را آموزش ببینند و برای انجام تحقیقات و پروژه‌های بزرگتر و پیچیده‌تر در آینده آماده شوند. ایجاد روحیه‌ی پژزوهشی و برانگیختن حس تحقیق و کاوش در دانش آموزان در  کنار پرورش دانش آموزان خلاق از اهداف طرح جابر است.
طرح جابر ابتدا برای برخی مدارس به صورت آزمایشی برگزار گردید و پس از رویت نتایج عالی این طرح٬ تصمیم بر گسترده شدن آن و شرکت تمام مدارس در طرح جابر گرفته شد. گروه هدف برای طرح جابر دانش آموزان مقطع  اول تا ششم ابتدایی است و دانش آموزان مقاطع بالاتر می توانند ایده های تحقیقاتی و موضوعات پژوهشی خود را در جشنواره خوارزمی ارائه دهند.

معایب طرح جابر بن حیان

یکی از ایراداتی که می‌توان نسبت به این طرح بیان کرد این است که بر خلاف جشنواره خوارزمی که تمام زمینه های تحقیقاتی و پژوهشی و حتی زمینه های هنری را در برمی‌گیرد٬ طرح جابر تنها به تحقیقاتی با زمینه علوم منتهی می‌شود.
نحوه اطلاع رسانی به والدین و آگاهی دادن به دانش آموزان نیز در این سال‌ها کافی نبوده بسیاری از والدین تفاوت طرح جابر با روزنامه دیواری را نمی‌دانند و به دلیل اینکه از تاثیر بسیار بالا و عالی طرح جابر در تقویت روحیه پژوهشیگری در دانش آموزان بی اطلاع هستند٬ مایل به همکاری و مشارکت در طرح جابر نیستند.

مزایای طرح جابر بن حیان

• تقویت روحیه پژوهشگری در دانش آموزان
• تقویت روحیه کار تیمی
• تقویت توشتار زبان فارسی با گزارش نوسی
• افزایش مهارت های دستی به وسیله‌ی ساخت مدل
• افزایش اعتماد بنفس و خود باوری دانش اموزان
• افزایش خلاقیت دانش آموزان به وسیله انتخاب طرح و ایده
• آمادگب برای انجام تحقیقات پیچیده‌تر در آینده
• ایجاد حس رقابت سالم علمی بین دانش اموزان
• آشنا نمودن دانش آموزان با بستر مطالعات و تحقیقات آکادمیک
• فراهم کردن امکان شکوفایی استعدادهای نهفته دانش آموزان

• انواع پروژه‌ها و طرح ها در طرح جابر بن حیان

  ا- جمع آوری نمونه همراه با طبقه بندی
  ۲- مدل ( ساخت نمونه )
  ۳- نمایش
  ۴- تحقیق
  ۵- آزمایش
  ۶- طراحی و ساخت

اجزای یک پروژه علمی در طرح جابر بن حیان

همه پروژه‌ها و ایده های تحقیقاتی برای ارائه به بخش مربوطه باید دارای عناصر زیر باشد :

•  تابلوی نمایش
• مواد نمایشی
• گزارش کتبی ( فقط برای پروژه های آزمایش )
• دفتر کارنما

چگونگی کمک والدین در شرکت دانش آموزان در طرح جابر بن حیان

اکثر والدین با این هدف که د رحال کمک به فرزندشان برای انجام تحقیقات برای طرح جابر هستند٬ در حقیقت فرصت انجام تحقیقات را به دانش آموز نمی‌دهند و اکثر کارهای طرح را خود بر عهده می‌گیرند. حال آنکه نحوه کمک به دانش آموز هم محدودیت‌های خاصی دارد.والدین حین انجام تحقیقات برا طرح جابر بن حیان باید:

• در تدارک وسایل و استقرار تجهیزات کمک کنند.
• فضایی مثل پارکینک یا اتاق را برای کار کردن دانش آموز روی پروژه فراهم کنند.
• پروژه هایی را انتخاب کنند که مناسب سن و پایه تحصیلی دانش آموز باشد.
• در کشیدن خط های صاف به بچه ها کمک کنند.
• به توضیحات شفاهی فرزندشان در باره پروژه گوش کنند .
•  از ایمنی کودک اطمینان حاصل کنند .
•  زمان های مربوط به انجام کارهای پروژه و اتمام آنها را برنامه ریزی و مدیریت کنند .
• فرزند خود را برای انجام تحقیق به کتابخانه عمومی یا مکان های مورد نیاز دیگر ببرند .

تاثیر شرکت دانش آموزان در طرح جابر ین حیان در تکمیل فرم شهاب مدارس

اجرای طرح شهاب در مدارس که مخفف شناسایی و هدایت استعداد برتر است٬ با هدف شناسایی و هدایت و پشتیبانی از دانش آموزان مستعد در تاریخ ۲۵ بهمن سال ۸۶ به تصویب هیئت امنای بنیاد ملی نخبگان رسید. پس از حذف مدارس سمپاد و ادغام آزمون مدارس تیزهوشان و مدارس نمونه دولتی برای دوره دوم متوسطه٬ اجرای طرح شهاب در مدارس‌٬ برای خانواده هایی که برای شرکت فرزندان مستعد خود در مدارس سمپاد برنامه ریزی کرده بودند٬ خبر مسرت بخشی بود.
در مدارس ابتدایی معلمان علاوه بر تدریس دروس آموزش هر پایه ،فرم های شهاب مربوط به هر دانش آموز را از ابتدای سال تحصیلی تکمیل می کنند و گزارش تحلیلی آماری دقیقی از طرف مدرسه به اداره آموزش و پرورش شهرستان ارسال می‌شود. یکی از مواردی که در تکمیل این فرم‌ها موثر است و سبب مستعد شناخته شدن دانش‌آموز می‌شود شرکت کردن در طرح جابر بن حبان برای مقاطع ابتداییو جشنواره خوارزمی برای مقاطع بالاتر است.